Waarom is de Franse Gemeenschap in België niet de Franstalige Gemeenschap (zoals de Duitstalige Gemeenschap)?

Jonathan, 33 jaar
18 november 2017

We spreken van de Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap en Duitstalige Gemeenschap. Ik ben echter geneigd steeds te zeggen dat het een Franstalige Gemeenschap is. Het is toch geen gemeenschap van Fransen, maar van Franstaligen, net zoals het een Gemeenschap is van Duitstaligen en niet van Duitsers? Waarom zeggen we Franse Gemeenschap, en niet Franstalige Gemeenschap?

Antwoord

Het klopt dat Duitstalige Gemeenschap van België de duidelijkste benaming heeft. De twee andere zijn minder helder, maar historisch gegroeid.

  • Bij de allereerste staatshervorming in 1970 werden de cultuurgemeenschappen opgericht, aanvankelijk louter op basis van taal en daarom onder de namen 'Nederlandse Cultuurgemeenschap van België', 'Communauté Culturelle Française de la Belgique' en 'Deutsche Kulturgemeinschaft Belgiens'. De toevoegsels -talig, -ophone of -sprachig zouden toen duidelijker zijn geweest, maar maakte de titels wellicht te lang. Daardoor kan het voor een slechte verstaander wel lijken of het om gemeenschappen van Nederlandse, Frans en Duitse staatsburgers in België ging, hetgeen NIET het geval was.
  • Bij de tweede staatshervorming in 1980 kregen gewesten veel meer persoonsgebonden bevoegdheden dan louter cultuur, waardoor de 'Nederlandse' gemeenschap 'van België' haar naam wijzigde in het kortere 'Vlaamse'. Dat lag in de lijn van de Vlaamse Beweging die achter de hervormingen zat, maar ging voorbij aan het feit dat er bijvoorbeeld ook franstalige Vlamingen zijn. En Zeeuws-Vlamingen, en Frans-Vlamingen.
  • Een 'Nederlandstalige Gemeenschap van België' hebben we nooit gehad. Maar in 1983 koos de Duitse Gemeenschap voor een officiële naamswijziging in het duidelijker 'Duitstalige Gemeenschap van België', vastgelegd in de grondwet in het kader van diezelfde tweede staatshervorming.
  • In 2011 herdoopte de Franse Gemeenschap van België zichzelf in Fédération Wallonie-Bruxelles, maar die naamswijziging werd nooit in de grondwet opgenomen. Nederlandstalige en franstalige media, en Vlaamse en federale overheden gebruiken de nieuwe naam dan ook niet, omdat hij een soort annexatie van Brussel suggereert.

Een bedenking daarbij:

  • Aan Nederlandstalige kant werd het begrip 'Vlaams' vooral opgerekt, van het oude graafschap in het Westen van het land naar de belangenverdediging van alle Nederlandstaligen, waar ook in België. Het verklaart waarom 'Vlaamse Overheid' nu wèl logisch klint.
  • Aan Franstalige kant werd het begrip 'Waals' net sterk verengd, van oorsponkelijk alles wat Romaanstalig was in België (ook in grotendeels Nederlandstalige gebieden, en ook in Brussel), tot de taal en cultuur ten zuiden van de taalgrens, en soms zelfs Henegouwen, de Gaume en het Land van Aarlen uitsluit, waar men immers weinig Waalse dialecten voorkomen, maar resp. Picardische dialecten, Gaumais en Letzebürgisch. Het verklaart waarom men in 2011 niet zomaar voor een 'Waalse Gemeenschap' kon kiezen, omdat men zo franstaligen in Brussel leek uit te sluiten.

We hebben dus een naamgeving die niet erg uitblinkt in helderheid, voor een staatsstructuur die op zich al moeilijk te lezen is...

Reacties op dit antwoord

Er zijn nog geen reacties op deze vraag.

Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.

Zoek andere vragen

© 2008-2025
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen over het platform kan je terecht bij liam.verbinnen@eos.be