Bestaat telekinese?

Antwoord

Beste Thibault,

Je vraag is heel terecht. Daarmee bedoel ik dat het goed is om niet zomaar alles voor waar aan te nemen wat ergens geschreven of beweerd wordt. Onder telekinese wordt meestal verstaan: het laten bewegen van voorwerpen met behulp van "de geest" en dus zonder spierkracht of andere fysische energie. Het voorbeeld van de druppel in de diepvriezer dat je geeft ligt in het verlengde daarvan. Het voorbeeld met de random cijfers valt in een andere categorie, maar eigenlijk gaat het fundamenteel om wat je "paranormale verschijnselen" zou kunnen noemen. 

Dat is een verzamelnaam voor onverklaarbare fenomenen die heel dankbaar en leuk zijn om een film over te maken. In de wetenschappelijke realiteit ligt het evenwel iets anders. In de wetenschap willen we graag bewijzen zien voor een theorie die bepaalde fenomenen zou verklaren. Dat wil zeggen: als je een druppel in mooie kristallen ziet veranderen en je vormt de theorie dat dit veroorzaakt wordt door jouw positieve intenties, dan "geloven" we dat pas als we er bewijzen van zien. En daarvoor zijn er een aantal wetenschappelijke spelregels. Zo is het bijvoorbeeld logisch dat we in het voorbeeld met de druppel graag zien dat je er keer op keer in slaagt om mooie of minder mooie kristallen te vormen, op vraag van een derde. Zo proberen we uit te sluiten dat de resultaten worden bekomen op basis van louter toeval. We willen ook graag uitsluiten dat er een andere (meer logische) verklaring is voor wat we observeren. Om bij de telekinese te blijven: aan "beginnende" telekinetici wordt al eens aangeraden om te starten met een heel licht voorwerp, bijvoorbeeld een papiertje op een tandenstoker. Er wordt dan aangeraden om dicht bij het voorwerp hard te concentreren op het bewegen ervan. Het is best mogelijk dat je dat ook lukt. Maar is dat telekinese? Of is het voorwerp simpelweg licht genoeg om bewogen te worden door je ademhaling? 

Het probleem is dat veel mensen geen wetenschappelijke methode gebruiken om hun theorie (telekinese, telepathie, toekomst voorspellen, ...) te staven. Er wordt vaak enkel gekeken naar de resultaten die de theorie bevestigen en niet naar de resultaten die de theorie ontkrachten. Mensen die hun paranormale theorie willen "bewijzen" gaan meestal ook elke situatie uit de weg die de theorie zou kunnen ontkrachten. En dat is nu net fout. In de wetenschap gaan we net op zoek naar die situaties die het de theorie zo moeilijk mogelijk maken, en als we vaststellen dat we dan toch nog de resultaten bekomen die de theorie voorspelt, dan beginnen we stilaan geloof te hechten aan de theorie. 

Een voorbeeld van het onzorgvuldig omspringen met resultaten is het voorbeeld van een man die een geometrisch patroon ontdekte door allerlei historische gebouwen in Groot-Brittannië met elkaar te verbinden. Getekend op een landkaart ontstond er een mooie symmetrische figuur die onmogelijk op toevalligerwijze zou kunnen ontstaan zijn. Het leek erop alsof de oude Britten het patroon opzettelijk hadden ingebouwd met bepaalde navigatiedoeleinden. Maar omdat er in die tijd eigenlijk geen middelen voor handen waren om bouwwerken die zo ver van elkaar liggen zo exact tegenover elkaar te positioneren, werd gesuggereerd dat dit mogelijk met buitenaardse hulp was gebeurd. Bij nader inzien bleek evenwel dat de "ontdekker" hiervan simpelweg enkel een selectie historische gebouwen gebruikte die in zijn theorie paste, en dat er nog veel meer historische gebouwen waren die hij gewoon links liet liggen. Een wiskundige toonde trouwens aan dat je hetzelfde soort patroon ook kan vinden met de locaties van de supermarktketen Woolworth's, zolang je maar enkel die winkels gebruikt die in het patroon passen, en de andere links laat liggen. Je kan dit verhaal nalezen via bijgevoegde link.

Samengevat komt het erop neer dat er nog nooit in de geschiedenis wetenschappelijk bewijs is geleverd voor theorieën als telekinese, telepathie en aanverwanten. Als wetenschappers nemen we dus aan dat dit niet kan. Net zo goed staan we wel open voor het observeren van eigenaardigheden en voor het zoeken naar verklaringen hiervoor. Er zijn wereldwijd verenigingen van wetenschappers en leken die zich bezighouden met het kritisch kijken naar wat we pseudo-wetenschap noemen. In België is dat de vereniging SKEPP (zie link hiernaast).

mvg,

Tim Vanhoomissen

Opleiding Toegepaste Psychologie

Thomas More Antwerpen