Wanneer werden de eerste gemeenteraadsverkiezingen georganiseerd?

Antwoord

In de meeste gemeenten werd dat al eerder gedaan, onmiddelijk na de Franse overwinning bij Jemappes in november 1792. Men wilde in december van dat jaar zo snel mogelijk de oude vierscharen, baljuwen, meiers en andere machthebbers vervangen (of herverkiezen, maar dan in een andere functie). Het cijnskiesstelsel maakte dat eigenlijk nog haalbaar ook: het ging om een heel gering percentage van de mannelijke bevolking dat stemgerechtigd was; er waren geen voorgedrukte kieslijsten maar men kon een vrije stem uitbrengen op een leeg stemformulier; er werd geen campagne gevoerd; de kieskringen waren gebaseerd op oude bestuurlijke indelingen, gewoonlijk steden en parochies. De verkozenen heetten 'provisionele representanten', er was geen voorzitter onder hen. In 1793 al verlieten de Fransen de lage landen, en werden de oude lokale besturen hersteld.

In 1794 kwamen ze terug, en zoals je aangeeft werden de lage landen op 6 oktober van 1795 ingelijfd bij Frankrijk en bestuurlijk grondig hervormd, met o.a. de departementenindeling die de vroegere heerlijkheden, vrijheden, kasselrijen, prinsbisdommen, graafschappen verving. Pas in 1797, deze keer dus na een grondige voorbereiding, kwamen er lokale verkiezingen voor de plaatsen van 'municipalen'. De voorwaarden aan kiezers waren ongeveer dezelfden (belastingbetalers, oorlogsveteranen en eedafleggers), de spelregels voor het kiezen ook (vrije keuze zonder vaste stemlijst, meervoudig stemrecht), maar er was een hiërarchie in de verkozenen: een 'agent municipale' was min of meer burgemeester, met één of meer 'adjoints' die min of meer schepenen zijn, en de andere verkozenen waren municipaux (gemeenteraadsleden). Vanaf 1800 werden strengere eisen gesteld aan de werking en de samenstelling van die bestuursorganen, met o.a. een jaarlijkse zitting over de gemeentefinanciën.