Vanwaar komt de benaming 'vierkantswortel'?

Antwoord

Dag Cindy,

De term vierkantswortel bestaat uit twee delen, vierkant en wortel. Een voorbeeldje: de vierkantswortel van 9 is 3. Aangezien een vierkant een oppervlakte heeft die berekend kan worden door het kwadraat van een zijde te nemen, is omgekeerd een zijde van een vierkant de vierkantswortel van de oppervlakte. Daarmee is uitgelegd waarom het woord vierkant in vierkantswortel voorkomt. En nu de term wortel. Een wortel is het ondergrondse deel van een plant. In figuurlijke zin wordt het begrip wortel daarom vaak gebruikt in de betekenis van 'grondvorm, basis, stam'. We spreken van de stam van een werkwoord, en in het algemeen zelfs van de stam van een woord. De stam is de basisvorm van een woord, die aangevuld kan worden met voorvoegsels, achtervoegsels, uitgangen. Met de stam leev kun je woorden maken als leeft, leven, geleefd, beleving. 

Naast het begrip stam heb je ook het begrip wortel. Dat betekent eigenlijk ongeveer hetzelfde als stam. Er is voor taalkundigen een verschil tussen de stam en de wortel van een woord, maar dat is voor ons nu niet van belang. Belangrijk is te snappen dat het om een 'basisvorm' gaat en dat de betekenis van de term afgeleid is van een plantendeel: stam/wortel. De oorspronkelijke, letterlijke betekenis van wortel (‘basis van waaruit de plant groeit’) kan makkelijk figuurlijk toegepast worden op ‘basis van waaruit iets groeit of voortkomt’, zoals in haarwortel, tandwortel, de wortel van alle kwaad, ergens zijn wortels (‘oorsprong’) hebben, en nog algemener ‘grondvorm’, zoals in de wiskunde ‘getal dat, vermenigvuldigd met zichzelf, een gegeven waarde oplevert’ en in de taalkunde ‘gereconstrueerde grondvorm van een verzameling verwante woorden in een of meer talen’.

(Deels gebaseerd op en geciteerd uit: https://etymologiebank.nl/trefwoord/wortel)

Met hartelijke groet,

Peter Debrabandere