Vanaf het einde van de negentiende eeuw en vooral tijdens het interbellum werden gekleurde bakstenen gebruikt. Hoe werd die kleur verkregen?

Antwoord

Er zijn ruwweg drie factoren die de kleur van een baksteen bepalen:

1. de gebruikte klei: klei met meer ijzeroxide geeft rodere bakstenen, met meer kalk geeft gelere, met meer mangaanoxide een bruinere kleur.
2. de baktemperatuur: hoe hoger de temperatuur, hoe donkerder de baksteen
3. toevoeging van kleurstoffen aan de klei

Die laatste methode heeft een kwalijke naam, omdat het vaak om milieuvervuilende toevoegingen gaat die gassen produceren bij het bakken, en omdat het de kwaliteit van de baksteen zelf zou verminderen. Het eerste verklaart vaak de regionale verschillen in baksteenkleuren, met bijvoorbeeld de typisch gele gevels in de Westhoek.

Een moderne ontwikkeling is het engoberen: de zichtzijde van de baksteen (of dakpan) wordt in ongebakken staat voorzien van een laagje klei waaraan kleurgevende oxides voorzien, of zelfs van een glashoudend laagje blinkende glazuur. Na het bakken ontstaat een soort 'klei-laminaat' met een gekleurde buitenkant.

Mario Baeck publiceerde veel over de productie en verkoop van bakstenen en vooral betonnen vloer- en wandtegels, ooit een Belgisch topproduct voor de export.

Ronald Stenvert, Biografie van de Baksteen 1850-2000, Zwolle: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2002. https://www.cultureelerfgoed.nl/publicaties/publicaties/2012/01/01/de-biografie-van-de-baksteen