Hoeveel mensen komen gemiddeld vroeger vrij bij een levenslange gevangenisstraf?

Marthe, 17 jaar
14 mei 2014

Voor mijn mondeling examen Nederlands moet ik een debat voeren over het uitzitten van een levenslange gevangenisstraf. Ik ben pro.

Antwoord

In de meeste landen betekent een levenslange veroordeling wel degelijk dat men levenslang de straf draagt, maar bestaat er iets als 'voorwaardelijke invrijheidstelling' of 'parole'. Dat is een gunst waarom de gedetineerde kan verzoeken om de rest van zijn of haar gevangenisstraf onder voorwaarden en regelmatige controle in vrijheid door te brengen. Niet elke gedetineerde vraagt erom, en lang niet elke gedetineerde die erom vraagt krijgt het ook.

De redenen voor dat systeem zijn ethisch (omdat een levenslange opsluiting voor de gedetineerde compleet uitzichtloos en zinloos lijkt; omdat mensen tot berouw en inkeer kunnen komen) en praktisch (liever een gedetineerde die zich voorbeeldig gedraagt met de hoop op voorwaardelijke invrijheidstelling, dan een die meent toch niets te verliezen hebben). In veel landen wordt een effectieve levenslange hechtenis daarom als een vorm van doodstraf gezien, en bijgevolgd via VI gemilderd: heel misschien kan de veroordeelde toch nog ooit van vrijheid proeven, maar altijd onder toezicht. Een tegenzet in veel staten van de VS is nu om geen levenslange veroordeling meer te geven, maar een onmogelijke lange gevangenisstraf, zoals bijvoorbeeld 100 jaar of meer, zodat het alvast technisch-juridisch niet als levenslang kan worden gezien.

Een ander systeem om voortijdig een eind te maken aan levenslange opsluiting, is via genade of pardon, verleend door een staatshoofd. Vroeger kon dat eerder willekeurig gebeuren, of als manier om een feestdag te vieren, maar sinds het begin van de 20ste eeuw gebeurt dat meestal op voordracht van een minister van justitie, die daarin streng de genadeverzoeken selecteert. Bij genade zijn geen voorwaarden aan de invrijheidstelling. Het systeem van voorwaardelijke invrijheidstelling maakte eigenlijk een einde aan het verlenen van gratie, dat al te willekeurig was.

Interessant om weten is dat gevangenisstraffen pas de norm werden na de Verlichting - ervoor was hechtenis in een gevangenis iets wat enkel nodig was in afwachting van een uitstraak. Men werd slechts enkele weken in de stadsgevangenis opgesloten, eerder uit vrees dat de beschuldigde zou vluchten dan als straf. De eigenlijke straffen waren van korte duur, op verbanning na: een boete, een werkstraf, een lijfstraf, eventueel een doodstraf. De gevangenisstraf was gebaseerd op ideeën dat de maatschappij moest worden beveiligd tegen een gevaarlijk individu, dat een gevaarlijk individu tot meer burgerzin kon en moest worden heropgevoed, dat een individu via dwangarbeid symbolisch iets moest terugbetalen van de toegebrachte schade, en dat sommige vergrijpen niet zomaar met veel geld kon worden afgekocht als een boete. Levenslange gevangenisstraaf

België had met mensen als Eduoard Ducpétiaux en Jules Le Jeune rond 1880 een uitstekende reputatie met moderne gevangenissen, apart jeugdrecht, heropvoedingsscholen en landloperkolonies. De voorbije 20 tot 30 jaar werd die helemaal teniet gedaan door een overmatig gebruik van gevangenisstraffen, overbevolking, en systemen om gevangenisstraffen onder de 3 jaar, later onder de 8 maanden niet uit te voeren, die op hun beurt weer leidden tot zwaardere veroordelingen.

Dat brengt me bij een derde soort argument: dat de trend om steeds grotere delen van de bevolking achter tralies te stoppen (in de VS al 3%, bij ons eerder 0,1%) gewoon onhoudbaar en onbetaalbaar is, en dat uiteraard de ongewoon lange gevangenisstraffen in hoge mate bijdragen aan dat percentage.

Uiteraard zijn er ook argumenten voor een effectief uitgezeten levenslange hechtenis: het vormt een alternatief voor de doodstraf (het bijvoorbeeld is herzienbaar; het vraagt niemand om een mens te doden), het kan afschrikken, het sluit recidive meestal compleet uit (hoewel men ook in een gevangenis misdrijven kan plegen), het kan de autoriteit van het rechtssysteem benadrukken (elke straf is effectief).

Reacties op dit antwoord

Er zijn nog geen reacties op deze vraag.

Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.

Beantwoord door

Dr. Karl Catteeuw

Geschiedenis van opvoeding en onderwijs, Roemeens, muziek

Katholieke Universiteit Leuven
Oude Markt 13 3000 Leuven
https://www.kuleuven.be/

Zoek andere vragen

© 2008-2025
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen over het platform kan je terecht bij liam.verbinnen@eos.be