ik vraag mij af wanneer de eerste insecten zijn ontstaan
Beste Hylke,
om je vraag te beantwoorden, moeten we ver terug in de tijd maar moeten we eerst even de hoofdrolspelers in het verhaal leren kennen. Van belang zijn volgende diergroepen:
- schaaldieren (krabben, kreeften, garnalen, watervlooien, pekelkreeftjes, ...)
- duizendpoten en miljoenpoten (heel veel poten)
- schorpioenen en spinnen (10 en 8 poten)
- insecten (6 poten)
Deze diergroepen zijn nauw verwant, dat betekent dat ze familie van elkaar zijn, iets wat je ook kan zien aan hun nogal gelijkend bouwplan (Als sommige van deze dieren je niet bekend zijn, moet je eens informatie daarover opzoeken op het internet.)
In de geschiedenis van het leven op aarde zijn de insecten een jongere verschijning dan de andere groepen. Dat weten we uit de studie van de fossielen, de in oude aardlagen bewaarde resten van deze dieren. Vanwege dat verschil in ouderdom denken wetenschappers dat insecten uit een van de drie andere groepen zijn ontstaan. Je kan je voorstellen dat bij die overgang (evolutie) wat poten zijn verloren, er uiteindelijk bij een groot deel van de nieuwe groep vleugels zijn ontstaan en dat zich de complexe, samengestelde ogen hebben ontwikkeld, die zo typisch zijn voor vliegen, libellen en andere insecten.
Opvallend is dat de insecten typische landdieren zijn, terwijl de vroege vormen van de schaaldieren, de duizend- en miljoenpoten, of de schorpioenen en spinnen uitsluitend in zee leefden (net zoals alle vroegste leven op aarde). Ook dat weten we uit de vondsten van fossielen. Het ontstaan van de insecten heeft dus iets te maken met de overgang van dierenleven in het water naar dierenleven op het land.
Er is heel wat onenigheid geweest onder wetenschappers, rond de vraag of de insecten nu uit de schaaldieren, uit de duizend- en miljoenpoten, of uit de schorpioenen en spinnen zijn gegroeid. Gegevens uit recent onderzoek tonen nu aan dat de eerste mogelijkheid het meeste kans maakt om juist te zijn: schaaldieren als voorouders van insecten. Als we dan gaan kijken naar de fossiele vondsten van deze groepen, en hun ouderdom, komt volgend verhaal naar voor.
Schaaldieren vinden we voor het eerst op aarde 511 miljoen jaar geleden. Deze dieren kwamen toen uitsluitend voor in zee. Binnen de schaaldieren was er echter een groep, de watervlooien en pekelkreeftjes, die miljoenen jaren later de zee verliet en in het zoete water ging wonen. Nu kan je ze daar trouwens nog vinden. Vanuit dat zoete water kropen er vervolgens een aantal soorten (uit de groep van watervlooien en pekelkreeftjes) aan land. Deze soorten zijn de vroegste insecten, hun fossielen zijn 410 miljoen jaar oud. Vrij vlug ontstonden heel verschillende groepen, met of zonder vleugels, klein of groot, rovers of planteneters.
De insecten hebben het land nooit echt voor hen alleen gehad. Ook schaaldieren kropen immers aan land, in de vorm van pissebedden. En sommige duizend- en miljoenpoten, en zeeschorpioenen deden hetzelfde, net zoals enkele spinachtige dieren. Zelfs vissen verlieten hun vertrouwde wereld en werden amfibieën. Daaruit ontstonden dan reptielen, vogels en zoogdieren, en tenslotte ook wijzelf.
Er zijn nog geen reacties op deze vraag.
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
Ecologische archeologie: studie van de resten van dieren uit archeologische opgravingen